Milli Kütüphane’de Başıma Gelenler
Milli Kütüphane’nin çok önemli bir hizmeti var, binlerce kitabı oturduğunuz yerden bilgisayarınızın başında tarayabiliyorsunuz. Bunun dışında da binlerce dergiyi, onbinlerce makaleyi tarayabileceğiniz bir imkân sunulmuş durumda. Bunu düşünenlere, vesile olanlara, bu uğurda emek sarf edenlere ne kadar teşekkür edilse azdır. Her türlü övgüye layık bir hizmet bu.
Böyle bir hizmeti övmemek, böyle bir hizmetten yararlanmamak, akademik çalışmalarda düşünülemez bile, bırakınız akademik çalışmaları herkes bu hizmetten kendisi için yararlı pek çok bilgiye ve belgeye ulaşabilir.
Doğal olarak verilen hizmetin boyutları büyüdükçe, bir takım aksaklıklar da kaçınılmaz oluyor.
Bu yazıda böyle ufak bir aksaklıktan söz etmek istiyorum.
Birkaç haftadır, sürdürmekte olduğum bir çalışmadan dolayı Milli Kütüphanenin sözünü ettiğim bu hizmetinden yararlanıyorum. Muazzam bir özellik, bundan yıllar önce üniversitede öğrenci iken, bir iki nadir bulunan kitap ve dergi için, yaz-kış, soğuk-sıcak, rüzgârlı-yağmurlu, uzak-yakın vs demeden daha doğrusu diyemeden, zorunlu olarak, Milli Kütüphanenin yolunu tutar fiş katalogları içine gömülürdük. Gerçi bunun da bambaşka bir zevki vardır, artık onu da başka bir yazıda anlatmak lazım. Milli Kütüphane o zamanlar şimdiki yerine, Kumrular sokaktan yenice taşınmıştı…Neyse konuyu fazla uzatmayayım ve dağıtmayayım. Şimdilerde tembelleştim. Bu işi bilgisayarın başından yapıyorum.
Bu işlerle benim gibi haşır neşir olanlar bileceklerdir, makalelerle ilgili olarak hizmete sunulmuş olan iki bibliyografya vardır, birisi “Cumhuriyet Dönemi Makaleler Bibliyografyası, bu 1923-1999 dönemini içerir, diğeri de Türkiye Makaleler Bibliyografyası ki bu da 1995’den günümüze yayınlanan dergilerdeki makaleleri kapsar.
Bunlardan daha önce hazırlandığı, bir bakıma içeriği gibi kendisi de görece eski olan, ilkinde herhangi bir aksaklıkla karşılaşmaksızın epey bir tarama yaptıktan sonra sıra geldi ikincisine, o ne güzel menüler, renkli künyeler, çeşitli şekillerde dizin yapma imkânları falan, malum devir imaj devri…
Künyeleri taramaya başladım ama o da ne? Program 1000 künyeden fazlasını görmeye izin vermiyor. Hoppalaaaa, eeee ne olacak şimdi? Ya bana lazım olanlar 1001, 1083 veya 1124. künye ise? Olmazzzz yassak hemşerim onları göremezsin. Bu arada bir başka sıkıntı ile daha karşılaştım; Ben bir takım dergilere bakmak istiyorum program ısrarla bana onların yanı sıra başkalarını da gösteriyor. Israr da etmiyor aslına bakarsanız, doğrudan dayatıyor.
Doğaldır, bir aksama olmuştur diyerek bunu nereye bildirebilirim de bu muazzam hizmet daha verimli ve aksamadan sürer diye web sayfasının diğer köşelerine de bir göz attım, aradığım oradaydı işte; “Sizin bu program hakkındaki görüşlerinize ihtiyacımız var. Lütfen her türlü görüşlerinizi bize yazın” diyorlardı. Yaşadığım bu aksilikleri hemen verilen adrese bildirdim ve durumu anlattım.
Sağolsunlar (programı hazırlayan şirket sanırım) hemen ilgilendiler ve bana ertesi gün daha 24 saat olmadan 15 Haziran 2009’da (imlasına dokunmadan verdiğim şekliyle) aşağıdaki cevabı yazdılar:
Sayın Harun Tuncel,
vakit ayırıp bize görüşlerinizi bildirdiğiniz için teşekkür ederim.
Birinci sorunuz ile ilgili: Ben "US Düşün ve Ötesi" ile arama yaptığımda yalnızca bu dergiye ait 114 makale gelmekte.
Bize biraz daha ayrıntılı olarak yaptığınız işlemleri (Nerede hangi linke tıkladığınızı ve/veyahangi alanlara ne yazdığınızı ) belirtirseniz, bizde ona göre işlem yapabilir ve hatamızı bulabiliriz.
İkinci sorunuza gelince: Bu programın amacı istenilen bir konudaki makalelere ulaşmaktır. Örneğin programda siz "Felsefe" kelimesini içeren makaleleri aradığınızda size 10,000 makale listelese bu sizin işinize fazla yaramaz, (Eğer istatistiksel bir çalışma yapmıyorsanız) çünkü bu makaleleri inceleme fırsatınız olmayacaktır. Burda programın amacı sizin istediğiniz bir konuya EN YÜKSEK oranda karşılık gelen makaleleri listelemektir. Bunun için de siz, birden fazla kelime veya konuyla ilgili az rastlanan kelime girmelisiniz.Bu şekilde bir arama yaparsanız aradığınız konuyla ilgili makale bulma olasılğınız artar. Diğer bir neden de programın verimliliğini artırmak için böyle bir sınırlamaya gilidilmiştir.
Umarım bu bilgiler size yardımcı olmuştur.
Saygılarımla,
(İsim Soyisim)
(Firma Adı)
Bunun üzerine ben de bugün (16 Haziran 2009 saat: 01.00'de) aşağıdaki yazıyı yazdım (Yazıdan buraya naklederken, gereksiz olacağı düşüncesiyle sadece internet bağlantı adresleri çıkartılmıştır) bakalım sonu ne olacak, ne demişler:
Görelim Bakalım Mevlam Neyler,
Neylerse Güzel Eyler.
Sayın (İsim ve soyisim, Firma adı)
ve Sayın Milli Kütüphane ilgilisi,
Türkiye Makaleler Bibliyografyası'ndaki bazı aksaklık, yanlışlık ve uygulama hatası ile ilgili olarak dün yazdığım mesaja hemen cevap verdiğiniz için ilginize öncelikle teşekkür ediyorum.
Sayın ........, aşağıda örneği olan mesajınızda hatalarla ilgili işlem basamaklarını istemiştiniz pek çok örneğin az bir bölümünü aşağıda veriyorum.
İkinci konu ise künye taramalarında neden sadece 1000 tane künye verildiği idi, cevabınızda çok haklı görünüyorsunuz ama yanıldığınız bir konu var, basitce onu da izah edeyim:
Diyelim ki 300 konu kodlu "Toplum Bilimleri" gibi genel bir başlıkta tarama yapacağım, siz bana sadece 1000 künye veriyorsunuz, neye göre seçerek? Hiç bir ölçünüz yok ki elinizde benim toplum bilimlerinde hangi alt başlıklarda arama yaptığımı, neye ihtiyacım olduğunu soruşturmadınız ki sadece kriterleri meçhul ve müphem, keyfiyetle belirlenmiş 1000 künye veriyorsunuz.
Sizin aşağıdaki mesajınızda büyük harflerle belirttiğiniz "istediğim konuya EN YÜKSEK oranda uyan makaleleri" nasıl seçtiniz? Zaten bunların tümü Toplum Bilimleri değil mi? Yani zaten doğrudan o konunun kendisini oluşturmuyor mu?, Şayet öyle değil de toplum bilimleri içinde başkaları da var ise işte o zaman da vay halimize demek gerekir.
Ben geçen hafta bir çalışmam için gene Milli Kütüphanenin "1923-1999 Cumhuriyet Dönemi Makaleler Bibliyografyası"nı taradım, karşıma kimi zaman 10 künye çıktı, kimi zaman 1468 künye, kimi zaman daha fazlası ve ihtiyacım olduğu için hiç de gocunmadan zaman ayırdım tümüne baktım ve benim açımdan da çok faydalı oldu. Bırakınız insanlar özgürce aramalarını yapsınlar, bence yapılması gereken, sizinki gibi keyfiyete dayalı olan kısıtlamalar değil, anahtar kelimeler aracılığıyla da künye grupları içinde tarama yapılabilmesine imkân tanımaktır.
Siz şimdi bu programın tanıtımında öğünerek 155.000den fazla künyeden tarama yapılabilir diyorsunuz, ama tüm harflerde 1000 künye görünmesine izin verdiğinizi düşünürsek ki, kiminde bu kadar zaten yok, toplam sayı 30.000lerde kalıyor, geriye kalan 125.000 künyeyi de artık tahmin edeceğiz herhalde. Kısacası program mevcut haliyle sizin ifadenizle "Verimliliği yüksek" falan da değil, tam tersine mevcut koşullarda istatistiksel olarak bir bilinmeyenli denklem hesabıyla verimliliği sadece % 4.
Şimdi gelelim taramalardaki aksaklıkların örneklerine, uslubumda sizi fazla üzmemek için biraz esprili yazdım, mazur görün:
Diyelim ki yayınlarda bir tarama yapmak istiyorum, açtım yayınlar menüsünü, ve ‘A’ harfini tıkladım, oradan da Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi'ni açıyorum:
791 makale diyor, ama, Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi'ne ait olması gerekirken içinde ilk sayfalarda “Özgür Üniversite Forumu” da var, 5. sayfasında olduğu gibi “US Düşün ve Ötesi” de var, “OLBA” da var, “Tarım Ekonomisi Dergisi" de var, bu diğer sayfalarda da böylece sürüp gidiyor.
Bir başka örnek:
Yine A harfi ve diyelimki “Argos Gemicileri” ni taramak istiyorum, sağ tıklayıp yeni sayfada açıyorum: 245 makale görünüyor:
Ama “Argos Gemicileri”nin dışında başka künyeler de var. Hatta ilk sayfasında bu dergiden eser yok, sadece “İGEMEden Bakış” ve ne idüğü belli olmayan (Tahmin yürüterek İGEMEden Bakış'a ait olduğunu düşündüğüm) künyeler var. Devamında araya “
International Journal of Music in Turkey” de giriyor. Ve tabi bunların arasında da görebilirseniz şayet tek tük “Argos Gemicileri” var!
Epey harf atlayıp tamamiyle koşulsuz olarak “O” harfini tıklıyorum. Gözüme Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi takılıyor, sağ tıklayıp yeni sayfada açıyorum: 779 makale varmış, amaa o da ne karşımda bu defa da “Türk Kütüphaneciliği Dergisi" var. Belki o da lazım olur!!
Birkaç harf daha atlayalım ve bu defa da yine tümüyle koşulsuz olarak “U” harfine bakalım. Benim niyetim Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yine sağ tıklayıp yeni sayfada açıyorum, 734 makale varmış. Her ne kadar benim niyetim başka bir dergi idi ama olsun ne zararı var, birkaç dergi daha çıkıveriyor karşımıza,
hangisini beğenirsek artık: Biraz, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nden, biraz da Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi içinden makale bakalım, hah nihayet bir tane buldum, ikinci sayfanın sonuna doğru bir künye benim aradığım dergiye ait!!! Burada toplam 46 sayfa var, üşenmedim saydım, bana lazım olduğunu varsaydığım derginin (Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi) kaç makalesi var acaba diye, sonuç çok komik, sadece 147 tane yani 734 künyenin kabaca % 20si bu dergiye ait....
Varın gayri gerisini de siz düşünün ve hesaplayın.
