Akademik Yapılanma
ÖSYM 2008 yılı ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’na göre Coğrafya, Coğrafya Eğitimi ve diğer bazı sosyal bilimler bölümlerinin akademik yapılanması şu şekildedir. Tüm Türkiye’de Coğrafya bölümü bir tanesi özel eğitim kurumu (Fatih Üniversitesi) olmak üzere sadece 19 üniversitede bulunmaktadır. Bunlardan birkaç tanesi son bir iki yıldır öğrenci almaya başlamıştır ve henüz mezun vermemiştir. Ayrıca mevcut programlardan sadece 6 tanesi ikinci eğitime de öğrenci kabul etmektedir. Bunların dışında Türkiye’de çeşitli üniversitelerde 8 tane de Coğrafya Eğitimi Bölümü bulunmaktadır.
Kontenjan ise 1350 coğrafya bölümü, 330 coğrafya eğitimi olmak üzere toplam 1680 kişidir. Buna karşılık, ülkemizdeki üniversitelerde 113 tane Türk Dili ve Türk Edebiyatı ile eğitimi bölümü, 91 adet sosyoloji, felsefe grubu bölümü ve 70 tane de tarih ve tarih eğitimi bölümü ve son olarak da 42 sosyal bilgiler eğitimi bölümü vardır.
Lisans Öğrencisi Sayıları
Türk yüksek öğretim sistemi içerisinde çeşitli üniversitelerde Edebiyat, Fen-Edebiyat ve DTCF fakültelerindeki Coğrafya bölümlerinde toplam 3500 öğrenci eğitim görmektedir. ÖSYM verilerine göre 2007-2008 öğretim yılında bunlara 933 ilave olmuş, diğer taraftan 2006-2007 yılında ise 597 kişi mezun edilmiştir. Bunun dışında çeşitli eğitim fakültelerinin Coğrafya Öğretmenliği bölümlerinde yeni kayıt 233, mevcut öğrenci 1328 ve mezun 243 kişidir. Bir yılda, her iki türdeki eğitim programlarından mezun olanların toplam sayısı 840 kişidir.
İlgili dallarda eğitim öğretim faaliyetini sürdüren toplam 218 akademik personel görev yapmaktadır. Bunların büyük bölümü Fen-Edebiyat, Edebiyat fakültelerindedir. 2007-2008 eğitim öğretim yılı itibariyle bunların Unvanlarına göre dağılışı, 28 Profesör, 22 Doçent, 75 Yardımcı Doçent, 3 Öğretim görevlisi ve 37 Araştırma Görevlisi şeklindedir. Geriye kalan 52 akademik personel ise Eğitim fakülteleri bünyesinde görev yapmaktadır.
Mezunların İstihdamı
Coğrafya bölümlerinden mezun olanlar almış oldukları eğitim sayesinde çeşitli kamu kurumlarında ve eğitim kurumlarında görev alabilmektedir. Coğrafya bölümü mezunlarının görev yapabildikleri başlıca kamu kurumları şunlardır: Milli Eğitim Bakanlığı, DPT, TUİK, MTA, DSİ, DMİ, EİEİ, Karayolları Genel Müdürlüğü, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Belediyeler. Coğrafya Bölümü mezunları bunların dışında özel eğitim kurumlarında öğretmen ve okudukları derslerle ilişkili biçimde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) analizcisi-uygulayıcısı olarak mühendislik şirketlerinde ve bilişim şirketlerinde de görev yapabilmektedirler.
MEB verilerine göre Ülkemizde 4272 dershane ve 683 tane de özel ortaöğretim kurumu vardır, bunun dışında MEB’na bağlı ortaöğretim kurumu sayısı da 1973 genel lise, 926 Anadolu lisesi, 85 Fen lisesi ve 72 adet de diğer liseler olmak üzere toplam 3056’dır.
Coğrafya ve coğrafya eğitimi bölümlerinden 2006-2007 yılında mezun olan toplam öğrenci sayısı 840 kişidir. Milli Eğitim Bakanlığının 2008 yılı içerisinde bu branşta yaptığı toplam atama miktarı ise 494 kişidir. Bir başka ifadeyle mezunların % 60 kadarı MEB bünyesinde istihdam edilebilmektedir. Öte yandan coğrafya bölümü öğrencilerinin büyük bir bölümü de özel sektörde çalışmayı tercih etmekte, öğrencilikleri sürecinde özel dershanelerde öncelikle stajyer öğrenci adı altında çalışmaktadırlar. Bunlardan arzu edenleri mezuniyetlerini takiben bu kurumlarda görev alabilmektedir. Diğer taraftan çeşitli diğer kamu kurumlarında ve özellikle CBS kullanımına, mekânsal analizlere ihtiyaç duyan mühendislik şirketleri ile belediyelerde de çalışanlar vardır.
Coğrafya öğretmenliği atamalarında aday miktarının azlığını atamalarda bir ölçüt olarak kullanılan KPSS taban puanlarında da görmek mümkündür. Nitekim 2008 yılı döneminde Coğrafya atamalarında taban puan 75.7’ye kadar gerilemiştir. Oysa diğer sosyal bilim dallarında en düşük taban puanlar, Tarih için 82.9, Türkçe ve Edebiyat için 79.1, Felsefe grubu için 82, Sosyal Bilgiler için ise 81.4 olarak gerçekleşmiştir. Diğer taraftan mezunların atanma oranlarında da coğrafya ile diğer dallar arasında belirgin farklar vardır.
Mevcut koşullar altında çeşitli sosyal bilim dallarındaki mezun sayıları ile MEB atanma miktarı ve atanma oranları karşılaştırıldığında, felsefe grubu için atanma oranı % 8.2 ye kadar düşmüştür. Bu değer tarih bölümü mezunları için % 9.7, Sosyal Bilgiler mezunları için % 31.4, Türkçe-Edebiyat mezunları için ise % 36,8 gibi düşük değerlerde iken Coğrafya mezunlarında oran % 58.8’e çıkmıştır.
Bir başka ifade ile, istihdam sıkıntısı olmayan, kamu ve özel sektörden pek çok kesim tarafından aranan ve en kolay iş bulunan mesleklerden birisi Coğrafyadır.
Kaynaklar:
ÖSYM 2008 ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu.
ÖSYM 2007-2008 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri (s.121, 124, 360)
